Siedzimy w cieniu, otaczają nas kamienne mury zamku Schloss Sigmundskron, ogarnia nas cisza i spokój. Widzę ukryte wśród kamieni, czasem wyeksponowane święte figurki, czytam złote myśli. Mimo autostrady, przebiegającej tuż obok najstarszej twierdzy w Południowym Tyrolu, słyszę tylko świergot ptaków, głosy zwiedzających muzeum i śmigłowiec lądujący przy pobliskim szpitalu w Bolzano. Spod gęstych, szpakowatych włosów spoglądają niebieskie oczy. Opowiadając Reinhold Messner sięga daleko w przeszłość. Ma wiele do powiedzenia, mnóstwo doświadczeń, którymi chce się podzielić. Wypowiada się w sprawach politycznych, chce się włączać, nawoływać. Zachęca do zatrzymania się i rozwagi. Chętnie podejmuje dyskusję, bo ma dużą wiedzę, ale najchętniej działa.

Uważa się za rolnika. Ten zawód od 30 lat ma wpisany do dowodu osobistego. Dorastał w niewielkiej, odległej dolinie Villnösstal w Południowym Tyrolu, jako syn wiejskiego nauczyciela. Był zafascynowany stanowczością i władzą miejscowych chłopów. Każde gospodarstwo – jak sam mówi w książce „Rolnik i jego samowystarczalne gospodarstwo” – było czymś na kształt państwa w państwie, ostatnie słowo należało do gospodarza. Zastanawiam się, czy dlatego kupił Schloss Juval. Aby tak samo w końcu rządzić na własnym?

Jadąc tu do Firmian myślałam sobie: kiedyś uprawiał Pan wspinaczkę, teraz uprawia rolę. Czy góry i przyroda od zawsze były dla Pana domem?

W obecnym stanie uważam siebie bardziej za rolnika niż wspinacza. Co prawda żyjąc na wsi nie podejmuję codziennych rolniczych prac. Nie rąbię już drewna, mam na to za mało czasu i z wiekiem coraz mniej siły. Ale czuję się rolnikiem. Zawsze czułem się związany z wsią i losy południowotyrolskich chłopów gospodarujących w górach są przedmiotem mojej głębokiej troski. Interesuję się bardzo ceną mleka. Kiedy cena mleka w skupie spadnie poniżej 0,40 euro za litr, to rolnicy w Południowym Tyrolu nie będą w stanie się utrzymać.

Powtarza Pan, że rolnicy są dla kraju niezbędni – w każdym kraju.

Oczywiście. Zadbany, przekształcony przez człowieka krajobraz to istota Południowego Tyrolu. Decyduje o jego charakterze i panującej aurze. Zasiedlenie gór w Południowym Tyrolu ubogaciło tę prowincję i ten skarb należy zachować, bez względu na wszystko. Chłopi muszą móc pracować i trzeba ich w tym wspierać. Nie ma znaczenia, czy na Kronplatz wytyczana jest nowa trasa narciarska, czy też rolnik ścina drzewa, aby sprzedać drewno, jak to ma miejsce od 100 lat. Jedno i drugie jest wykorzystaniem terenu uprawy. Mówienie o niszczeniu dzikiej przyrody jest błędem.

Juval to magiczne miejsce, zwiedzałam ten zamek z dziećmi kilka lat temu. Maski, freski, stare mury, przyroda jak okiem sięgnąć – wymarzone połączenie. Od zawsze chciałam poznać tego, który stworzył to miejsce. Właśnie poznałam jego córkę Magdalenę, na chwilę wyszła z biura na sesję zdjęciową. Teraz siedzę z Reinholdem Messnerem przy stole. Ciekawi mnie, czy Juval przyszedł do Pana, czy Pan do niego. Chcę wiedzieć, jak doszło do tego spotkania.

Nie zraził się Pan przeciwnościami? Przecież przez te 25 lat, kiedy tworzył Pan swoje muzea, z pewnością trochę się ich nazbierało.

Nie mam nic do przeciwności. Góry są przeciwnością. Dla Hannibala Alpy były przeciwnością. Wspaniałość moich muzeów zawdzięczam pokonywanym przeciwnościom. Cytując Goethego: „Możesz stworzyć coś pięknego nawet z kamieni napotkanych na swojej drodze”. W momencie, gdy kupowałem Juval, trafiało tu przypadkowo około dziesięciu turystów rocznie. Dziś to 50 000 osób rocznie.

Osiągnął wiele w życiu. Chociaż to chyba niewłaściwe stwierdzenie. Raczej dokonał niesamowitych rzeczy. Czego by się nie podjął, to się udaje – tak jak Juval. Wiejski sklep, zaopatrywany przez 80 rolników z Vinschgau, należących do założonej przez siebie spółdzielni, działa z powodzeniem. Gospodarstwa Oberortl i Unterortl są w dobrych rękach, jego własna rezydencja jest pięknie odnowiona, tak samo zamek Sigmundskron i zamek Schloss Bruneck. Pokonuje granice, jest indywidualistą i prekursorem. Jest zarazem strażnikiem jak i reformatorem. Uwielbia gawędzić, pisze książki, ale „już tylko jedną na rok.” Zmienił nieco swój szalony tryb życia. Chce nauczyć ludzi odpowiedzialności za siebie, pokazać, że to jest możliwe. Zmienia się, ale to stale on. Dostosowuje się, ale mimo tego podąża własną wytyczoną drogą. To umiejętność przydatna podczas wspinaczki, ale sprawdza się też w pracy gospodarza osiadłego w górach. I tak całe życie. Czy ktoś taki ma jeszcze jakieś marzenia? Pytam zatem:

Czego by Pan sobie życzył?

Jego głos się trochę łamie, a troska zaangażowanego społecznika łączy się z osobistą troską ojca. „Z całego serca pragnę, żeby mojej córce Magdalenie udało się utrzymać muzea.” A wiem, jak trudno jest utrzymać działające muzeum.

Tekst: Ursula Lüfter
Zdjęcia: Alex Filz
Wideo: Alexander Schiebel
Data publikacji: 2016 – Was uns bewegt