Ga meteen naar de inhoud

toegevoegd aan favorieten

verwijderd uit favorieten

Helaas is er een probleem opgetreden. Probeer het opnieuw.

Uw account wordt aangemaakt

Je account is succesvol aangemaakt en je bent nu ingelogd

U bent succesvol ingelogd!

Uw account is succesvol aangemaakt, maar we konden u niet automatisch aanmelden

U bent uitgelogd

Het spinstersclubje

Ze spinnen wol, naaien matrassen en maken schoenen: hier gaat het "bergop". Want zo creëren deze vrouwen een baan voor zichzelf.

Mensenhaar verdient wellicht niet beter. Je zou er hoogstens een spinnenweb mee kunnen weven. Maar schapenhaar? Wist je dat er jaarlijks 100 ton wol wordt weggegooid in Zuid-Tirol? In het dal Ultental hebben ze daar verandering in gebracht. Op een boerderij maakt een groepje vrouwen matrassen, jassen en zelfs schoenen met deze waardevolle grondstof. En het is duidelijk dat dit hier meer dan draad wordt gesponnen...

De weg van Lana in het dal Etschtal naar het hoger gelegen Ultental slingert steil omhoog. Als op een ansichtkaart omzomen oude boerderijen en het kasteel Schloss Eschenlohe de route. Wat is het hier mooi. Maar ook ver weg van steden zoals Meran/Merano en Bolzano/Bozen. "Vele jongeren vinden werk buiten het dal en komen nooit meer terug. Dat is jammer", vindt Dorothea Egger. Deze 48-jarige inwoonster van het Ultental wou nooit weg uit haar dal. Niet alleen omdat ze drie schoolplichtige kinderen heeft, maar ook omdat dit haar thuis is. Hetzelfde geldt voor haar zus Klara, die 50 is. Het enige probleem was werk vinden.

Wol voelt als Waltraud

Zonder Waltraud Schwienbacher had dit verhaal hier kunnen eindigen. De 71-jarige boerin Traudl Schwienbacher vecht al tientallen jaren tegen de uittocht uit haar dal. In 1993 richtte ze de Winterschule op in St. Walburg in Ulten. Vlechten, vilten, kantklossen en nog veel meer: mensen kunnen hier oude ambachten leren die in geen enkele school meer op het lesprogramma staan en mettertijd vergeten zouden worden. Sindsdien is Waltraud Schwienbacher een bekende persoonlijkheid in Zuid-Tirol. Dat ligt aan de onverzettelijkheid waarmee ze vecht voor de dingen die haar na aan het hart liggen.

Pantoffels, matrassen en placemats: huisraad heb je nooit genoeg

Klara en Dorothea Egger kunnen er alleen maar blij om zijn. Schwienbachers overtuiging om de mensen van het Ultental een toekomstperspectief te bieden heeft hen ook een baan bezorgd. Vier jaar geleden stichtte de 71-jarige de sociale coöperatie "Levenswaardig Ulten" en haalde Dorothea en Klara Egger aan boord.

De vrouwen besloten om op de Schmiedhof in St. Walburg wol van bergschapen uit Ulten te verwerken. In hun wolmanufactuur maken ze fijne pantoffels, placemats, tapijten, matrassen, kleding en nog veel meer. Ze gaven haar de naam "Bergauf". Die naam staat voor de richting die ze volgen: bergop. "Hier moeten dringend nieuwe banen worden gecreëerd, anders sterven onze dorpen uit", zegt Klara Egger.

De eigen hulpbronnen weer leren waarderen

Met haar grijswitte haar achteraan samengebonden tot een knot en haar losse, vloeiende jurken lijkt Schwienbacher misschien ietsje uit de mode. Maar haar ideeën zijn vooruitstrevend. Lang voordat Zuid-Tiroolse ondernemers begonnen na te denken over het verwerken van wol, zag zij al in dat het Ultental zich moest bezinnen op zijn hulpbronnen."Wij hebben woud, water en wol", zegt ze. Alleen al dankzij de mooie alliteratie klinkt dat op het eerste gezicht goed. Toch wisten de inwoners lange tijd niet wat ze met die hulpbronnen moesten aanvangen.

Een kriebeltrui maakt je blij. Hoe kan dat?

De handwerksters schudden hun hoofd wanneer ze horen hoeveel wol er naar schatting jaarlijks wordt weggegooid in Zuid-Tirol: zo'n 100 ton! Terwijl wol voor deze vrouwen juist een uiterst waardevolle grondstof is. Een grondstof die even nauwe banden heeft met het dal Ultental als zijzelf. Wol houdt warm, is sterk en is niet synthetisch. "Wol bevat water, zuurstof, zwavel en vele andere elementen." Dat is goed voor het lichaam. Wie veel wol draagt is evenwichtiger en communicatiever", weet Schwienbacher.

In het dal Ultental is wol ook goed voor de ziel. In plaats van naar de vuilnisbelt brengen de boeren de wol nu naar de wolfmanufactuur. Klara en Dorothea komen elke dag naar de winkel, die zowel een werkplaats als een tweede thuis voor hen is geworden. En ze zijn niet meer alleen. Martina, 50, maakt de matrassen, Cornelia, 30, doet de administratie en Juliane, 20, helpt overal mee. Waltraud Schwienbacher werkt onbetaald voor Bergauf en komt vaak en met plezier langs. Wat zouden deze vrouwen doen als het Bergaufproject niet bestond? Niemand wil eraan denken.

Draagbaar tapijt: Alexandra Stelzer ontwerpt een poncho

De vrouwen zitten bij elkaar op vilten kussens in een hoek van de Schmiedhof en barsten van de energie. Ideeën hebben ze genoeg. De Zuid-Tiroolse ontwerpster Alexandra Stelzer heeft een poncho ontworpen voor Bergauf. Ondertussen verkopen verschillende hotels en een kleine biowinkel in Lana de producten van de wolmanufactuur. Een daarvan is een door hen ontwikkeld bad van schapenwol, waar vier meter wol en alpenkruiden voor worden gebruikt. Geen enkel eindje wol belandt bij het afval. Martina naait de restjes aan elkaar tot tapijten. Die zijn stuk voor stuk uniek. Vandaag denken ze met liefde terug aan het begin. Hoe moeilijk het was. Tot ze de eerste machines kregen om de wol te verwerken. Hun twee groene oudjes van het merk Trützschler-Hergeth-Sächs.Textilmaschinenfabrik doen het ondanks de leeftijd nog altijd goed. In de machines wordt de wol gescheurd, dan over rollen getransporteerd, gekaard en droog gevilt. Als de machines vroeger stokten, haperden of stilvielen, moesten ze vaak een technicus laten komen. Nu repareren Klara en Dorothea de machines meestal zelf.

Het voorbeeld van Bergauf laat zien wat individuen met hun inzet kunnen bereiken. Belangstellenden komen van heinde en verre om het project te leren kennen. In gedachten verzonken neemt Dorothea Egger een stuk vilt in haar hand. De wol is natuurlijk afkomstig van schapen van Ulten. Lokaal produceren klinkt niet alleen goed, het voelt ook goed.

Tekst: Verena Duregger
Foto's: Alex Filz
Video: Alexander Schiebel
Publicatiejaar: 2016 – Was uns bewegt (Wat ons beweegt)

Accommodation image
Finish your booking for
Accommodation name
0  room rooms Not selected Zonder bord Ontbijt Halfpension Vol pension Alles inclusief
Total price: 0 €
(incl. VAT / excl. local tourism tax)